TÔNG HỢP LÝ THUYẾT HÓA HỌC VÔ CƠ

I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC:

OXIT BAZÔ OXIT AXIT

1) Oxit bazô  +  nöôùc    dung dòch bazô

Vd :   CaO  +  H2O    Ca(OH)2

2) oxit bazô   +  axit      muoái  +  nöôùc

Vd :  CuO   +  2HCl  CuCl2   + H2O

Na2O  +  2HNO3  2NaNO3  + 

H2O

3) Oxit bazô (tan)  +  oxit axit    muoái

Vd :   Na2O  +  CO2   Na2CO3

Löu yù :

- Caùc oxit trung tính ( CO,NO,N2O … ) khoâng taùc duïng vôùi nöôùc, axit, bazô ( khoâng taïo

muoái )

- Moät soá oxit löôõng tính ( Al2O3, ZnO, BeO, Cr2O3 …) taùc duïng ñöôïc vôùi caû axit vaø dd

bazô

Vd : Al2O3  +  2NaOH    2NaAlO2   +  H2O

- Caùc oxit löôõng tính taïo ra goác axit coù daïng chung : RO2 , coù hoaù trò = 4 – hoaù trò kim

loaïi R

- Moät soá oxit hoãn taïp khi taùc duïng vôùi axit hoaëc dung dòch bazô thì taïo ra nhieàu muoái

Vd:     Fe3O4  laø oxit hoãn taïp cuûa Fe(II) vaø Fe(III)

Vd 2 :  NO2 laø oxit hoãn taïp töông öùng vôùi 2 axit HNO2 vaø HNO3

Al2O3  +   6HCl       2AlCl3      +  3H2O

Fe3O4   +   8HCl      FeCl2  +  2FeCl3  +  4H2O

2NO2   +   2NaOH     NaNO2   +    NaNO3  +   H2O

Natri nitrit       Natri nitrat

II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP

1)Ñoát caùc kim loaïi hoaëc phi kim trong khí O2 ( tröø Ag,Au,Pt vaø N2 ):

2) Nhieät phaân bazô khoâng tan Ví duï : 2Fe(OH)3 t C

3) Nhieät phaân moät soá muoái : Cacbonat ,nitrat , sunfat … cuûa moät soá caùc kim loaïi ( Xem baøi

Pö nhieät phaân)

Ví duï :     2Cu(NO3)2   t C

   2CuO  +  4NO2    +  O2  

0

   CaO   +   CO2 

0

CaCO3        t C

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

4) Ñieàu cheá caùc hôïp chaát khoâng beàn phaân huyû ra oxit

Ví duï : 2AgNO3  +   2NaOH   2NaNO3   +   AgOH

Ag2O       H2O

-------------------------------------

I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC

BAZÔ TAN BAZÔ KT

1) Laøm ñoåi maøu chaát chæ thò

dd bazô      +      

hoàng

2) dd bazô  +   axit   muoái  +  nöôùc

NaOH  +  HNO3    NaNO3  +  H2O

3) dd bazô  +  oxit axit   muoái  + 

nöôùc

Ba(OH)2 +  CO2  BaCO3   +   H2O

4) dung dòch bazô  taùc duïng vôùi muoái

5) dd bazô taùc duïng vôùi chaát löôõng

tính

2Al +  2NaOH + 2H2O   2NaAlO2  + 

3H2

             QT      xanh

        Pheânolphtalein :    

( xem baøi muoái )

II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP

1) Ñieàu cheá bazô tan

* Kim loaïi töông öùng   +    H2O   dd bazô   +  H2 

        Ví duï : Ba   +   2H2O       Ba(OH)2    +   H2     

* Oxit bazô    +   H2O      dd bazô

* Ñieän phaân dung dòch muoái ( thöôøng duøng muoái clorua, bromua … )

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

 coù maøng ngaên  ñpdd  2NaOH   +  H2  +  Cl2 

Ví duï :   2NaCl  +  2H2O 

* Muoái  +   dd bazô    muoái môùi   +  bazô môùi

Ví duï : Na2CO3    +    Ba(OH)2       BaCO3     +  2NaOH

2) Ñieàu cheá bazô khoâng tan

* Muoái  +   dd bazô    muoái môùi   +  bazô môùi

Ví duï : CuCl2     +    2NaOH     Cu(OH)2    +   2NaCl

-----------------------------------------

I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC

1) Taùc duïng vôùi chaát chæ thò maøu:

Dung dòch axit laøm quì tím   ñoû

2) Taùc duïng vôùi kim loaïi :

a) Ñoái vôùi caùc axit thöôøng (HCl, H2SO4 loaõng )

Axit   +   kim loaïi hoaït ñoäng      muoái   +   H2  

Ví duï : 2HCl  +   Fe       FeCl2    +     H2 

b) Ñoái vôùi caùc axit coù tính oxi hoaù maïnh nhö  H2SO4 ñaëc , HNO3

Kim loaïi ( tröø Au,Pt)   +     HNO3 ñaëc Muoái HT cao     +  H2O       +   

NO2  (naâu)

Ví duï :  3Fe +       4HNO3 loaõng          Fe(NO3)3

3) Taùc duïng vôùi bazô ( Phaûn öùng trung hoaø )

Axit  +   bazô      muoái   +  nöôùc

Ví duï : HCl  +   NaOH      NaCl    +    H2O

4) Taùc duïng vôùi oxit bazô 

Axit  +    oxit bazô      muoái   +  nöôùc

Ví duï :  Fe2O3  +   6HNO3      2Fe(NO3)3    +    3H2O

Löu yù: Caùc axit coù tính oxi hoaù maïnh ( HNO3, H2SO4 ñaëc ) khi taùc duïng vôùi caùc hôïp chaát

oxit, bazô, hoaëc muoái cuûa kim loaïi coù hoaù trò chöa cao thì cho saûn phaåm nhö khi taùc duïng vôùi

kim loaïi

Ví duï :      4HNO3    +     FeO     ñaëc noùng

(2 )

Saûn phaåm coù theå laø : H2S, SO2, S ( ñoái vôùi H2SO4  )  vaø taïo NO2, NO, N2, NH4NO3 … ( ñoái vôùi HNO3 ).

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

            H2SO4 ñaëc SO2  (haéc )

(2 )

NO

H2SO4 +   Cu(OH)2        CuSO4    +    2H2O

Vuihoc24h.vn

5) Taùc duïng vôùi muoái  ( xem baøi muoái )

6) Taùc duïng vôùi phi kim raén : C,P,S ( xaûy ra ñoái vôùi axit coù tính oxi hoaù maïnh : H2SO4

ñaëc , HNO3 )

Phi kim +   HNO3 ñaëc          Axit cuûa PK      +      nöôùc     +     NO2

          H2SO4 ñaëc SO2

HNO3 loaõng NO

Ví duï :     S    +    2H2SO4     Ñaëc noùng

P    +    5HNO3

    Ñaëc noùng

3SO2   +   2H2O

  H3PO4   +   5NO2  + H2O

II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP

1) Ñoái vôùi axit coù oxi :

*  oxit axit    +   nöôùc      axit töông öùng

*   axit        +   muoái      muoái môùi    +    axit môùi  

*   Moät soá PK raén    +     Axit coù tính oxi hoaù maïnh

2) Ñoái vôùi axit khoâng coù oxi

*   Phi kim  +    H2       hôïp chaát khí  ( Hoaø tan trong nöôùc thaønh dung dòch axit )

*   Halogen  (F2 ,Cl2,Br2…)  +  nöôùc :

Ví duï :        2F2      +     2H2O        4HF      +     O2 

*   Muoái   +    Axit        muoái môùi     +    axit môùi

Ví duï : Na2S    +      H2SO4      H2S  +    Na2SO4

-------------------

I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC

1) Taùc duïng vôùi kim loaïi

Dung dòch muoái   +   kim loaïi KT       muoái môùi    +    Kim loaïi môùi

Ví duï : Fe    +     Cu(NO3)2       Fe(NO3)2     +      Cu 

Ñieàu kieän :    kim loaïi tham gia phaûi KT vaø maïnh hôn kim loaïi trong muoái

2) Taùc duïng vôùi muoái :

Hai dung dòch muoái taùc duïng vôùi nhau taïo thaønh 2 muoái môùi

Ví duï: CuCl2     +   2AgNO3       Cu(NO3)2    +     2AgCl 

3) Taùc duïng vôùi bazô

Dung dòch muoái   +   dung dòch bazô     muoái môùi   +  bazô môùi

Ví duï: Fe2(SO4)3   +   6NaOH        3Na2SO4     +     2Fe(OH)3 

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

      dd vaøng naâu        KT naâu ñoû

4) Taùc duïng vôùi axit

Muoái   +    dung dòch axit       muoái môùi    +    axit môùi

Ví duï : H2SO4     +     BaCl2         BaSO4       +     2HCl

( traéng )

CaCO3    +    2HCl      CaCl2    +    H2O   +    CO2 

5) Muoái bò nhieät phaân huyû:  (  Xem baøi phaûn öùng nhieät phaân )

II- PHAÛN ÖÙNG TRAO ÑOÅI TRONG DUNG DÒCH

1) Khaùi nieäm

Phaûn öùng trao ñoåi laø phaûn öùng hoaù hoïc  trong ñoù hai hôïp chaát trao ñoåi thaønh phaàn caáu taïo

ñeå taïo ra caùc saûn phaåm

Vd : phaûn öùng cuûa muoái vôùi : muoái, bazô, axit ( keå caû phaûn öùng cuûa axit vôùi bazô hoaëc

oxit bazô )

2) Ñieàu kieän ñeå phaûn öùng trao ñoåi xaûy ra ñöôïc

Saûn phaåm sinh ra coù ít nhaát moät chaát khoâng tan, hoaëc chaát khí, hoaëc nöôùc

Löu yù :

-Ña soá muoái cuûa axit yeáu hôn thöôøng bò tan trong axit maïnh hôn ( do xaûy ra phaûn öùng

hoaù hoïc)

Ví duï :

AgNO3   +     H3PO4                        Ag3PO4    +       HNO3

-Rieâng muoái sunfua cuûa caùc kim loaïi töø Pb veà sau trong daõy hoaït ñoäng hoaù hoïc cuûa kim

loaïi khoâng tan trong caùc axit thöôøng gaëp. Vì vaäy pö sau ñaây xaûy ra ñöôïc:

CuCl2     +     H2S          CuS   ( ñen )   +      2HCl

II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP

1) Caùc phaûn öùng thoâng thöôøng

Coù theå ñieàu cheá caùc muoái baèng sô ñoà toùm taét nhö sau:

( Ag3PO4 bò tan trong HNO3 neân khoâng toàn taïi keát tuûa )

Kim loaïi (1 ) ( 1’ ) Phi kim

                                         (2 )                                                        ( 2’)

Oxit bazô oxit axit

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

(3)        Muoái + H2  (3’) Axit

  Hoaëc khí khaùc

Bazô  (4)     Muoái   +  H2O   (4’)

              ( 4 ) (4’)

Muoái

+  KL, Axit, muoái,  dd bazô

Giaûi thích : Caùc chaát ôû nhaùnh traùi taùc duïng caùc chaát cuøng soá ôû nhaùnh phaûi taïo saûn phaåm ôû

trung taâm.

2) Caùc phaûn öùng chuyeån ñoåi giöõa muoái trung hoaø vaø muoái axit.

* Muoái axit    +   kieàm    muoái trung hoaø   +  nöôùc

ví duï : NaHCO3   +   NaOH     Na2CO3    +    H2O

* Muoái trung hoaø   +   oxit töông öùng / H2O     muoái axit

Ví duï :   2CaCO3   +    CO2  +  H2O      Ca(HCO3)2 

3) Phaûn öùng chuyeån möùc hoaù trò cuûa kim loaïi

   Ví duï : ( 2 ) + ( 2’) : oxit bazô + oxit axit     muoái

2NaHCO3   +   Ca(OH)2     CaCO3   +  Na2CO3  +  2H2O

            Muoái Fe(II)



 

PK maïnh ( Cl , Br ... )

2 2

Fe Cu Muoái Fe(III)

 ( )

Ví duï : 2FeCl2  +   Cl2   2FeCl3

6Fe(NO3)2  +  3Cl2    4Fe(NO3)3  +  2FeCl3

Fe2(SO4)3   +  Fe      3FeSO4

2FeCl3     +     Cu      2FeCl2      +     CuCl2 

--------------------------------------

PHAÛN ÖÙNG NHIEÄT PHAÂN MUOÁI

( Saûn phaåm phuï thuoäc vaøo ñoä hoaït ñoäng hoaù hoïc cuûa kim loaïi taïo muoái )

1- Nhieät phaân muoái Nitrat

(1)

  Phaûn öùng naøy giaûi thích vì sao khi thoåi hôi thôû vaøo nöôùc voâi trong ñaàu tieân nöôùc voâi bò ñuïc, sau ñoù  trong trôû laïi.

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

Qui luaät phaûn öùng chung :

-Neáu KL tan  thì saûn phaåm X laø :           Muoái Nitrit ( mang goác - NO2)

-Neáu KL töø Mg  Cu : Saûn phaåm X laø:            Oxit kim loaïi  +     NO2 

-Neáu KL sau Cu : Saûn phaåm X laø :        Kim loaïi  +     NO2 

2-Nhieät phaân muoái Cacbonat ( Chæ coù muoái khoâng tan môùi bò nhieät phaân huyû )

-Kim loaïi töø Cu veà tröôùc, thì saûn phaåm Y laø : Oxit kim loaïi

-Kim loaïi sau Cu, thì saûn phaåm Y  laø:  Kim loaïi   +  O2

3- Nhieät phaân muoái Hiñrocacbonat

Muoái Nitrat t C

2NaNO2 + O2 

0

0

2NaNO3 t C

2Cu(NO3)2 t C

2AgNO3 t C

0

2CuO  + 4NO2  + O2 

2Ag + 2NO2  + 2O2 

0

CuCO3 t C

Ag2CO3 t C

  Muoái Cacbonat    t C

0

CuO + CO2

2Ag + O2  + CO2

0

Hiñrocacbonat 

Ca(HCO3)2 t C

0

tC

0

Cacbonat trung hoøa + CO2  + H2O

CaCO3 + CO2 + H2O

4- Nhieät phaân muoái sunfat  ( tröø muoái Sunfat cuûa K, Na, Ba beàn  vôùi nhieät )

* Töø Mg  Cu thì saûn phaåm  Z laø: Oxit kim loaïi

* Sau Cu thì  saûn phaåm Z laø  : Kim Loaïi

5- Caùc muoái cuûa nguyeân toá hoaù trò raát cao khi nhieät phaân ñeàu cho khí O2

6- Nhieät phaân muoái Amoâni :

* Amoni cuûa goác axit deã bay hôi (- Cl, = CO3 …)  : saûn phaåm laø Axit taïo muoái +  NH3 

Ví duï :      NH4Cl  t C

* Amoâni cuûa axit coù tính oxi hoaù maïnh :  NH3 chuyeån hoaù thaønh N2O hoaëc N2 tuyø

thuoäc nhieät ñoä

Ví duï :       NH4NO3         250

Muoái  sunfat      t C

2Fe2O3 +  4SO2   +  O2

0

4FeSO4 t C

Ag2SO4 t C

2KClO3     t C

0

2Ag + SO2   + O2 

   2KCl    +   3O2 

0

NH3      +   HCl

0

2NH3   +   H2O +  CO2 

0

     (NH4)2CO3   t C

2NH4NO3      400

0

0

C

2N2  +    O2  +   2H2O

-------------------------------------

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC CUÛA MUOÁI AXIT

Ngoaøi tính chaát chung cuûa muoái, caùc muoái axit coøn coù nhöõng tính chaát sau ñaây:

1- Taùc duïng vôùi kieàm :

Muoái axit  + Kieàm  Muoái trung hoaø  + Nöôùc

VD: NaHCO3 + NaOH  Na2CO3 + H2O

2- Muoái axit cuûa axit maïnh theå hieän ñaày ñuû tính chaát hoaù hoïc cuûa axit töông öùng.

Ca(HCO3)2 + 2NaOH  Na2CO3 +   CaCO3      + 2H2O 

2NaHSO4   + Na2CO3  2Na2SO4 + H2O  +  CO2

2KHSO4   + Ba(HCO3)2  BaSO4 + K2SO4   + 2CO2  + 

2H2O

* Trong phaûn öùng treân, caùc muoái NaHSO4  vaø KHSO4 taùc duïng vôùi vai troø nhö  H2SO4.

-----------------------------------------

SÖÏ THUÛY PHAÂN MUOÁI

Khi cho moät muoái tan trong nöôùc thì dung dòch thu ñöôïc coù moâi tröôøng trung tính, bazô,

hoaëc axit.  Söï thuyû phaân muoái ñöôïc toùm taét theo baûng sau ñaây :

Muoái cuûa Thuyû phaân Moâi tröôøng Ñoåi maøu quì

Axit maïnh vaø bazô

maïnh

Axit maïnh vaø bazô yeáu Coù Axit Ñoû

Axit yeáu vaø bazô maïnh Coù Bazô Xanh

Axit yeáu vaø bazô yeáu Coù  Tuøy 

Ví duï : dd Na2CO3  trong nöôùc laøm quì tím hoaù xanh

Khoâng  Trung tính Tím

dd (NH4)2SO4 trong nöôùc laøm quì tím hoaù ñoû

dd Na2SO4 trong nöôùc khoâng laøm ñoåi maøu quì tím

-----------------------------------

**

Tuøy vaøo ñoä yeáu cuûa bazô vaø axit ñaõ taïo neân muoái ñoù maø moâi tröôøng taïo ra coù theå laø axit hoaëc bazô.

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

Thang pH cho bieát moät dung dòch coù tính bazô hay tính axit:

- Neáu pH < 7      moâi tröôøng coù tính axit   ( pH caøng nhoû thì axit caøng maïnh )

- Neáu pH = 7      moâi tröôøng trung tính ( nöôùc caát, moät soá muoái : NaCl, Na2SO4 … )

- Neáu pH > 7      moâi tröôøng coù tính Bazô   ( pH caøng lôùn thì bazô caøng maïnh )

PHAÛN ÖÙNG ÑIEÄN PHAÂN MUOÁI

1) Ñieän phaân noùng chaûy:

Thöôøng duøng muoái clorua cuûa caùc kim loaïi maïnh , oxit kim loaïi (maïnh), hoaëc caùc bazô

(beàn vôùi nhieät).

-Toång quaùt:       2RClx      ñpnc

Ví duï:               2NaCl    ñpnc

-Coù theå ñpnc oxit cuûa nhoâm:

2) Ñieän phaân dung dòch

a) Ñoái vôùi muoái cuûa kim loaïi tan :

*  ñieän phaân dd muoái Halogenua ( goác : – Cl , – Br …) coù maøng ngaên

Ví duï :   2NaCl  +  2H2O 

*  Neáu khoâng coù maøng ngaên caùch ñieän cöïc döông thì  Cl2 taùc duïng vôùi NaOH taïo dd

JaVen

Ví duï :   2NaCl  +  H2O 

-------------------------------------

2Al2O3   ñpnc

2R   +   xCl2 

  2Na   +    Cl2 

  4Al   +  3O2 

 coù maøng ngaên ñp  2NaOH   +  H2  +  Cl2 

 khoâng coù maøng ngaên ñp  NaCl   +  NaClO   +  H2 

          ( dung dòch Javen )

b) Ñoái vôùi caùc kim loaïi  TB vaø yeáu  :   khi ñieän phaân dung dòch thì cho ra kim loaïi

* Neáu muoái chöùa goác halogenua  (– Cl , – Br …) :  Saûn phaåm laø: KL + Phi kim

Ví duï : CuCl2     ñpd.d

* Neáu muoái chöùa goác coù oxi: :   Saûn phaåm thöôøng laø:  kim loaïi + axit +

O2

  Cu    +   Cl2 

2Cu(NO3)2  +     2H2O    ñp

2CuSO4         +  2H2O      ñp

---------------------------------------------

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

I- DAÕY HOAÏT ÑOÄNG HOAÙ HOÏC CUÛA KIM LOAÏI

 K, Ba, Ca, Na,Mg,Al, , , , , Zn Fe Ni Sn Pb H

Cu , Hg, Ag, Pt, Au

(1)

(2)

* (1) Caùc kim loaïi maïnh

* (2) Caùc kim loaïi hoaït ñoäng ( trong ñoù : töø Zn ñeán Pb laø kim loaïi trung bình )

* (3) Caùc kim loaïi yeáu

II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC

1) Taùc duïng vôùi nöôùc ( ôû nhieät ñoä thöôøng)

* Kim loaïi ( K  Na)   +    H2O     dung dòch bazô   +    H2 

Ví duï :     Ca    +    2H2O       Ca(OH)2    +    H2 

2) Taùc duïng vôùi axit

* Kim loaïi hoaït ñoäng       +    dd axit (HCl,H2SO4 loaõng)             muoái       +      H2 

Ví duï : 2Al       +    6HCl         2AlCl3      +   3H2 

* Kim loaïi khi taùc duïng vôùi HNO3  vaø  H2SO4 ñaëc thöôøng khoâng giaûi phoùng khí H2

Ví duï : Ag        +     2HNO3     ñaëc, noùng    

* Al,Fe,Cr : Khoâng taùc duïng vôùi HNO3 ñaëc, H2SO4 ñaëc ôû nhieät ñoä thöôøng:

3) Taùc duïng vôùi muoái :

* Kim loaïi (KT)     +    Muoái           Muoái môùi      +   Kim loaïi môùi

Ví duï : Cu       +    2AgNO3        Cu(NO3)2       +     2Ag 

4) Taùc duïng vôùi phi kim ôû nhieät ñoä cao:

a) Vôùi O2   oxit bazô

Ví duï: 3Fe      +     2O2       t C    

b) Vôùi phi kim khaùc ( Cl2,S … )   muoái

Ví duï: 2Al       +      3S       t C    

5) Taùc duïng vôùi kieàm :

* Kim loaïi löôõng tính ( Al,Zn,Cr…)   +    dd bazô       muoái      +     H2 

Ví duï:   2Al          +        2NaOH   +   2H2O        2NaAlO2     +    3H2  

III- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP.

1) Nhieät luyeän kim

* Ñoái vôùi caùc kim loaïi trung bình vaø yeáu : Khöû caùc oxit kim loaïi baèng H2,C,CO, Al …

Ví duï:  CuO   +    H2     t C    

* Ñoái vôùi caùc kim loaïi maïnh: ñieän phaân noùng chaûy muoái clorua

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

0

0

    Fe3O4   ( Ag,Au,Pt khoâng Pö )

  Al2S3

Cu     +   H2O 

0

Vuihoc24h.vn

Ví duï: 2NaCl      ñpnc    

2) Thuyû luyeän kim:  ñieàu cheá caùc kim loaïi khoâng tan trong nöôùc

* Kim loaïi maïnh hôn ñaåy kim loaïi yeáu hôn ra khoûi dd muoái

Ví duï: Fe    +     CuSO4        FeSO4     +  Cu 

* Ñieän phaân dd muoái cuûa kim loaïi trung bình vaø yeáu:

Ví duï: FeCl2    ñpdd

3) Ñieän phaân oxit kim loaïi maïnh :

Ví duï: 2Al2O3    ñpnc    

4) Nhieät phaân muoái cuûa kim loaïi yeáu hôn Cu:

Ví duï: 2AgNO3     t C    

   2Na    +   Cl2 

  Fe    +    Cl2 

4Al     +   3O2 

2Ag   +   O2   +  2NO2

0

-----------------------------------------------------

I- TRAÏNG THAÙI CUÛA PHI KIM

ÔÛ ñieàu kieän thöôøng caùc phi toàn taïi ñöôïc 3 traïng thaùi :

-Khí :   H2,N2, O2, Cl2, F2…

-Raén :  C.S,P,Si …

-Loûng :  Br2

II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC CUÛA PHI KIM

1) Taùc duïng vôùi oxi  oxit:

Ví duï:    4P   +   5O2     t C    

Löu yù :    N2 khoâng chaùy, caùc ñ/c Cl2,Br2,I2 khoâng taùc duïng tröïc tieáp vôùi oxi

2) Taùc duïng vôùi kim loaïi    muoái

Ví duï : xem baøi kim loaïi

3) Taùc duïng vôùi Hiñro     hôïp chaát khí 

Ví duï: H2    +     S      t C    

0

   2P2O5

(2)

0

2HCl

   H2S 

H2    +    Cl2    a.s

H2    +    F2    2HF   ( Xaûy ra ngay trong boùng toái )

4) Moät soá tính chaát ñaëc bieät cuûa phi kim

a)  Caùc phi kim F2,Cl2 … : Taùc duïng ñöôïc vôùi nöôùc

Ví duï :    Cl2    +    H2O      HCl   +    HClO  ( khoâng beàn deã huyû ra :  HCl  +   O   )

Löu yù :     HF coù khaû naêng aên moøn thuyû tinh :   SiO2   +   4HF      SiF4     +  2H2O

(2)

  Caùc phi kim maïnh :  Cl2, Br2, O2 … khi taùc duïng vôùi kim loaïi seõ naâng hoaù trò cuûa kim loaïi leân traïng thaùi hoaù trò cao nhaát.

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

2F2     +    2H2O      4HF     +    O2 

Vuihoc24h.vn

b) Caùc phi kim Cl2,F2 ,Si … :  Taùc duïng ñöôïc vôùi kieàm

Ví duï  :    Cl2    +    2NaOH       NaCl   +  NaClO    +  H2O

c) Caùc phi kim raén C,S,P… tan trong HNO3, H2SO4 ñaëc:

Ví duï : P    +    5HNO3

III- CÔ SÔÛ ÑAÙNH GIAÙ ÑOÄ MAÏNH YEÁU CUÛA PHI KIM

Phi kim naøo deã phaûn öùng vôùi H2 hôn , hoaëc deã phaûn öùng vôùi kim loaïi hôn thì phi kim ñoù

maïnh hôn

Ví duï:  H2    +     S      t C    

3Cl2    +    6NaOH     ñaëc, noùng

    Ñaëc noùng

  H3PO4   +   5NO2  + H2O

0

2HCl

   H2S 

H2    +    Cl2    a.s

H2    +    F2    2HF   ( Xaûy ra ngay trong boùng toái )

Suy ra :   F2 > Cl2 > S   ( chuù yù : F2 laø phi kim maïnh nhaát   )

IV- ÑIEÀU CHEÁ PHI KIM

* Caùc phi kim ñöôïc ñieàu cheá chuû yeáu döïa vaøo caùc phaûn öùng ñieän phaân , nhieät phaân

* Duøng phi kim maïnh ñaåy phi kim yeáu hôn khoûi hôïp chaát ( thöôøng duøng muoái ) 

Ví duï :     Cl2    +   2NaBr       2NaCl   +   Br2

------------------------------

MOÄT SOÁ PHAÛN ÖÙNG NAÂNG CAO

I- Phaûn öùng ñoát chaùy:

Khi ñoát moät hôïp chaát trong khoâng khí thì caùc nguyeân toá chuyeån sang daïng oxit ( tröø

N,Ag,Au,Pt )

4FeS2    +    11O2      t C    

2PH3     +    4O2     t C    

2H2S     +    3O2    t C    

2H2S     +    O2      t C    

4NH3     +    5O2      t C    

II- Phaûn öùng saûn xuaát moät soá phaân boùn

-Saûn xuaát Ureâ: 2NH3   +    CO2      t C, x.t     

H2O

-Saûn xuaát Amoni nitrat : Ca(NO3)2   +   (NH4)2CO3     2NH4NO3   +    CaCO3 

-Ñieàu cheá Supe photphat ñôn : hoãn hôïp Ca(H2PO4)2  + CaSO4

0

0

  P2O5     +    3H2O

0

   2SO2   +   2H2O   ( ñuû oxi, chaùy hoaøn toaøn )

0

  2S   +   2H2O   ( thieáu oxi, chaùy khoâng hoaøn toaøn )

0

4NO   +   6H2O

  2Fe2O3   +   8SO2

2H2SO4   +   Ca3 (PO4)2    3CaSO4    +  2H3PO4 

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

Ca3(PO4)2   +  2H2SO4 ñaëc     Ca(H2PO4)2  + 2CaSO4

-Ñieàu cheá Supe Photphat keùp : 4 H3PO4  +   Ca3 (PO4)2    3Ca(H2PO4)2 

- Saûn xuaát muoái amoni  : Khí amoniac    +   Axit      Muoái amoâni

III- Caùc phaûn öùng quan troïng khaùc

1) 3Fe     +     4H2O     < 570 C    

2) Fe        +     H2O     > 570 C    

3) 4Fe(OH)2   +   O2  +  2H2O     

(*)

4)

5) 2NaOH    ñpnc    

6) 3Na2CO3  +   2AlCl3   +  3H2O     2Al(OH)3    +   6NaCl   +    3CO2 

7) NaAlO2    +    CO2   +  H2O        Al(OH)3       +    NaHCO3

8) Al2S3     +     6H2O        2Al(OH)3       +    3H2S           ( phaûn öùng thuyû phaân  )

9) Al4C3    +   12H2O      4Al(OH)3     +   3CH4 

10) SO2    +    H2S       S    +    H2O    

11) SO2     +    Br2     +    2H2O      2HBr    +    H2SO4    ( töông töï cho khí Cl2)

12) 8NH3     +   3Br2      6NH4Br    +    N2 

13) 4HNO3    a.s  

14) CaOCl2    +   2HCl       CaCl2   +   Cl2  +  H2O 

15) NaCl

        16) 2KNO3   +  3C  +   S     t C  

ñen)

17)   Caùc PK keùm hoaït ñoäng : H2, N2 , C  chæ taùc duïng ñöôïc vôùi kim loaïi maïnh ôû nhieät

ñoä raát cao:

Ví duï : 4Al   +    3C     t C  

ñeøn )

18) NaH ( Natri hiñrua) , Na2O2 ( Natri peoxit ) …taùc duïng ñöôïc vôùi nöôùc:

0

0

Fe3O4    +  4H2

FeO         +  H2  

2Mg    +   CO2      t C  

Mg    +    H2O ( hôi)   t C  

0

   2MgO     +     C  

0

   2Na   +    2H2O    +   O2 

MgO +  H2 

4NO2 +  2H2O  +   O2

          ( clorua voâi)

(r)

    +   H2SO4 ñaëc   250 C  

0

0

0

0

Ca    +   2C     t C  

0

   Al4C3

   CaC2    ( Canxi cacbua – thaønh phaàn chính cuûa ñaát

2NaH   ( Natri hiñrua )

2Na    +   H2     t C  

NaH      +    H2O      NaOH   +    H2    ( xem NaH  Na dö hiñroâ )

2Na2O2  +   2H2O     4NaOH   +  O2    ( xem Na2O2  Na2O dö Oxi )

19) 2AgCl   a.s  

2Ag  +   Cl2   

(*)

phaûn öùng soá 4 giaûi thích ñöôïc vì sao khoâng duøng CO2 ñeå chöõa chaùy trong caùc ñaùm chaùy Mg

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

Vuihoc24h.vn

20)  Ñieàu cheá Cl2:

2KMnO4   +    16HCl      ñun nheï  

MnO2    +   4HCl     ñun nheï  

21)  Mg(AlO2)2   +    2NaOH       Mg(OH)2       +   2NaAlO2

22)   NaClO     +   CO2   +   H2O         NaHCO3   +   HClO

2CaOCl2   +  2CO2  + H2O     2CaCO3   +  Cl2O   +   2HCl

- HClO vaø Cl2O ñeàu deã bò phaân huyû thaùnh oxi nguyeân töû, neân coù tính taåy maøu.

3Na2O2   +    H3PO4      Na3PO4    +    3NaOH   +    3/2  O2   ( neáu thieáu  axit

23)  3Na2O2   +    2H3PO4      2Na3PO4    +    3H2O   +    3/2  O2   ( neáu dö   axit )

)

24) Cu   +   4NaNO3   +  H2SO4 ñaëc     Cu(NO3)2   +  2Na2SO4  +  2NO2  + 

2H2O

25)  Si     +    2NaOH   +   H2O     t C  

26)  NH4Cl   +   Na2CO3  NaCl  +  H2O  +  CO2  +  NH3     ( xem NH4Cl   

HCl.NH3 )

27)  FeS2  +   2HCl   FeCl2    +    H2S     +  S  ( xem FeS2  FeS dö S

)

Vuihoc24h.vn   - Kênh học tập Online

TAÙCH CHAÁT RA KHOÛI HOÃN HÔÏP

I- PHÖÔNG PHAÙP CHUNG:

1) Sô ñoà taùch hoãn hôïp rôøi khoûi nhau:

Hoãn hôïp :

A AC A Thu giaùn tieáp A.

X

 

B B , (Thu tröïc tieáp B)

-Trong ñoù X thöôøng laø chaát duøng hoaø tan hoãn hôïp. Chaát Y duøng ñeå taùi taïo

laïi chaát ñaõ bò bieán ñoåi trong laàn hoaø tan vaøo X.

-Chæ thu ñöôïc moät chaát tinh khieát neáu caùc chaát trong moâi tröôøng khaùc theå vôùi

noù.

-Coù theå keát hôïp vôùi phöông phaùp vaät lyù ñeå taùch : gaïn, chöng caát, coâ caïn, hoaø

tan trong nöôùc, chieát …

2) Laøm khoâ khí : duøng caùc chaát coù khaû naêng huùt aåm nhöng chaát naøy khoâng

ñöôïc taùc duïng vôùi chaát caàn laøm khoâ. Thöôøng duøng Axit ñaëc ( H2SO4), caùc

anhiñric axit (P2O5); caùc muoái khan hoaëc kieàm khan .v.v.

II- VÍ DUÏ:

Hoãn hôïp

CuO +d.d HCl ( dö ) CuCl (dd) Cu(OH) CuO(Thu ñöôïc)



SiO SiO (Thu tröïc tieáp B)

2

  

+ d.dNaOH t C

2 2



2

Caùc PTHH xaûy ra: CuO   +  2HCl      CuCl2    +    H2O 

CuCl2  +   2NaOH     Cu(OH)2   +   2NaCl

Cu(OH)2   t C    

0

TÍNH PHÖÙC TAÏP CUÛA PHAÛN ÖÙNG GIÖÕA

OXIT AXIT ( HOAËC ÑA AXIT ) VÔÙI  DUNG DÒCH KIEÀM

I- KIEÁN THÖÙC CAÀN NHÔÙ:

Tuyø vaøo tæ leä soá mol caëp chaát tham gia phaûn öùng maø coù theå taïo thaønh

muoái trung hoaø hoaëc  muoái axit

1) Caëp CO2, SO2 … H2G ( axit) vaø kieàm cuûa kim loaïi hoaù trò I : NaOH,KOH

Vuihoc24h.vn  - Kênh học tập Online Page 15

Ñaët T 

T  2           phaûn öùng taïo muoái trung hoaø ( kieàm coù theå dö )

T  1           phaûn öùng taïo muoái axit  ( oxit axit  coù theå dö )

1 < T <  2     phaûn öùng taïo hoãn hôïp 2 muoái ( phaûn öùng  khoâng coù chaát naøo

dö)

2) Caëp CO2, SO2 … H2G ( axit) vaø kieàm cuûa kim loaïi hoaù trò II :

Ca(OH)2,Ba(OH)2

Ñaët T 

T  2           phaûn öùng taïo muoái axit (oxit axit  coù theå dö )

T  1           phaûn öùng taïo muoái trung hoaø (kieàm coù theå dö)

1 < T <  2     phaûn öùng taïo hoãn hôïp 2 muoái ( phaûn öùng  khoâng coù chaát naøo

dö)

3) Caëp P2O5, hoaëc H3PO4 vôùi  caùc dung dòch bazô thì coù theå taïo 3 loaïi muoái

khaùc nhau öùng vôùi 3 goác :   – H2PO4,  = HPO4 ,  PO4

( Haõy  thöû xeùt tröôøng hôïp P2O5 taùc duïng vôùi NaOH     vaø P2O5 vôùi Ca(OH)2 

)

n

kieàm

   n

oxit axit

    thì keát quaû taïo muoái nhö sau :

n

oxit axit

  n 

kieàm

    thì keát quaû taïo muoái nhö sau :

Vuihoc24h.vn  - Kênh học tập Online Page 16

II- PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI TOAÙN

Vieäc giaûi baøi toaùn xaùc ñònh loaïi muoái taïo thaønh trong tröôøng hôïp oxit

axit hoaëc ña axit taùc duïng vôùi dung dòch bazô coù theå ñöôïc toùm taét theo caùc

böôùc sau ñaây :

B1 : Tìm soá mol cuûa kieàm vaø soá mol oxit

B2 :  Laäp tæ soá  T

    xaùc ñònh loaïi muoái taïo thaønh , vieát  PTHH taïo ra muoái ñoù.

B3 : Tính toaùn theo PTHH

heát.

Neáu taïo moät muoái : Tính theo 1 PTHH döïa vaøo soá mol cuûa chaát pö

Neáu taïo 2 muoái     : Ñaët x, y laø soá mol moãi muoái , Tính theo 2 PTHH

döïa vaøo x,y

B4:   Hoaøn thaønh yeâu caàu cuûa ñeà baøi.

Löu yù : Neáu ñeà baøi cho bieát kieàm dö thì luoân taïo muoái trung hoaø, coøn oxit

axit dö thì taïo muoái axit.

---------------------------------

NHAÄN BIEÁT HOAÙ CHAÁT MAÁT NHAÕN 

I) PHÖÔNG PHAÙP HOAÙ HOÏC NHAÄN BIEÁT HOAÙ CHAÁT MAÁT NHAÕN:

- Phaân loaïi caùc chaát maát nhaõn ñeå xaùc ñònh tính chaát ñaëc tröng, töø ñoù choïn

thuoác thöû ñaëc tröng.

- Trình baøy :   Neâu thuoác thöû ñaõ choïn ? Chaát nhaän ra ? Daáu hieäu ñeå nhaän

bieát (Hieän töôïng) ?

* Löu yù : Neáu chæ ñöôïc laáy theâm 1 thuoác thöû  , thì chaát laáy vaøo phaûi nhaän ra

ñöôïc moät chaát sao cho chaát naøy coù khaû naêng laøm thuoác thöû cho caùc chaát coøn laïi.

II) TOÙM TAÉT THUOÁC THÖÛ VAØ DAÁU HIEÄU NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ

CHAÁT VOÂ CÔ:

Chaát caàn nhaän bieát Thuoác thöû Daáu hieäu ( Hieän töôïng)

        Vieát PTHH xaûy ra ñeå minh hoaï

dd axit * Quì tím *Quì tím  ñoû

dd kieàm * Quì tím *Quì tím  xanh

Vuihoc24h.vn  - Kênh học tập Online Page 17

Axit sunfuric

vaø muoái sunfat

Axit clohiñric

vaø muoái clorua

* phenolphtalein *Pheânolphtalein  hoàng

* ddBaCl2

* ddAgNO3

Muoái cuûa Cu (dd Xanh

lam)

Muoái cuûa Fe(II)

(dd luïc nhaït )

* Dung dòch kieàm

Muoái Fe(III) (dd vaøng

naâu)

d.dòch muoái Al, Cr (III) * Dung dòch kieàm,

dö

Muoái Amoni * dd kieàm, ñun nheï *Khí muøi khai :    NH3 

Muoái Photphat * dd AgNO3 *Keát tuûa vaøng:     Ag3PO4 

Muoái Sunfua

Muoái Cacbonat

vaø muoái Sunfit

* Axit maïnh

*  dd  CuCl2,

Pb(NO3)2

* Axit  (HCl,

H2SO4 )

* Nöôùc voâi trong

Muoái Nitrat * ddH2SO4 ñaëc /

Cu

Kim loaïi hoaït ñoäng * Dung dòch axit *Coù khí bay ra :   H2 

Kim loaïi ñaàu daõy  : * H2O *  Coù khí thoaùt ra ( H2 ) , toaû

Vuihoc24h.vn  - Kênh học tập Online Page 18

K , Ba, Ca, Na… * Ñoát chaùy, quan

saùt maøu ngoïn löûa

Kim loaïi löôõng tính:

*Dung dòch kieàm *Kim loaïi tan ra vaø coù suûi boït khí

Al; Zn; Be; Cr…

Kim loaïi yeáu :

Cu, Ag, Hg

*HNO3 ñaëc

( thường để lại sau cùng)

Caùc hôïp chaát coù kim

loaïi hoaù trò thaáp nhö :

FeS,FeS2,Fe(OH)2,,Cu2S

FeO, Fe3O4,

*HNO3 , H2SO4

ñaëc

BaO, Na2O, K2O

CaO

P2O5

* H2O

SiO2 (coù trong thuyû tinh) *dd HF * Chaát raén bò tan ra.

CuO

Ag2O

MnO2, PbO2

Khí SO2

*dung dòch HCl

( ñun noùng neáu

MnO2,PbO2 )

* Dung dòch Broâm

* Khí H2S

Khí CO2 , SO2 *Nöôùc voâi trong

Khí SO3   *dd BaCl2 *Coù keát tuûa traéng : BaSO4 

Khí HCl ; H2S

Khí NH3 *Quì tím  xanh

*Quì tím taåm nöôùc

Vuihoc24h.vn  - Kênh học tập Online Page 19

Khí Cl2

Khí O2 *Than noùng ñoû *Than buøng chaùy

Khí CO

*Ñoát trong khoâng

khí

*Tieáp xuùc khoâng

khí

NO

H2 *Ñoát chaùy *Noå laùch taùch, löûa xanh

Löu yù :   * Dung dòch muoái cuûa Axit yeáu vaø Bazô maïnh laøm quì tím hoùa

xanh ( Ví duï: Na2CO3)

Ví duï : NH4Cl )

* Dung dòch muoái cuûa Axit maïnh vaø Bazô yeáu laøm quì tím hoùa ñoû. (

* Neáu A laø thuoác thöû  cuûa B thì  B cuõng laø thuoác thöû cuûa A.

* Daáu hieäu nhaän bieát phaûi ñaëc tröng vaø daáu hieäu roõ raøng, khoâng

gioáng caùc chaát khaùc .

-------------------------

Vuihoc24h.vn  - Kênh học tập Online Page 20

PHAÛN ÖÙNG CHUYEÅN ÑOÅI MÖÙC HOÙA TRÒ CUÛA NGUYEÂN TOÁ

Trong caùc phaûn öùng keát hôïp hoaëc phaûn öùng trao ñoåi thì hoùa trò cuûa caùc

nguyeân toá thöôøng khoâng thay ñoåi. Vì vaäy muoán chuyeån ñoåi hoùa trò caùc nguyeân toá

thì phaûi duøng moät soá phaûn öùng ñaëc bieät.

1- Naâng hoùa trò cuûa nguyeân toá trong oxit

VD:  2SO2  + O2  t C

oxit (HT thaáp ) + O2      oxit (HT cao)

2CO   + O2  t C    

2Fe3O4  + ½ O2  t C    

2- Naâng hoùa trò cuûa nguyeân toá trong hôïp chaát vôùi Clo hoaëc Oxi

Hôïp chaát HT thaáp  + Cl2; O2 …       Hôïp chaát HT cao

VD: 2FeCl2      + 3Cl2  t C    

4Fe(OH)2  +O2  +  2H2O        

PCl3       + Cl2          

3- Haï hoùa trò cuûa muoái saét:

Muoái Fe (HT cao)  +  Fe ( hoaëc KL yeáu)  Muoái Fe (HT thaáp)

VD:  2FeCl3 + Fe     

Fe2(SO4)3 +  Fe      

2FeCl3 +    Cu     

Löu yù: Phaûn Cu vôùi FeCl3 xaûy ra khoâng phaûi do Cu ñaåy ñöôïc

Fe ( khoâng phaûi phaûn öùng theá)

4- Duøng H2SO4 ñ.ñ hoaëc HNO3 ñeå naâng hoùa trò cuûa caùc nguyeân toá

trong hôïp chaát.

VD: 3FeO + 10HNO3 loaõng        

+  5H2O

* Khi gaëp caùc phaûn öùng nhö ôû muïc 4  thì neân caân baèng theo phöông phaùp

thaêng baèng hoùa trò theo caùc

böôùc chung nhö sau:

Vuihoc24h.vn  - Kênh học tập Online Page 21

hoùa trò.

- Xaùc ñònh nguyeân toá coù hoaù trò taêng vaø nguyeân toá coù hoaù trò giaûm.

- Soá hoùa trò giaûm laø heä soá cuûa caùc chaát trong quaù trình taêng hoùa trò.

- Soá hoùa trò taêng laø heä soá taïm thôøi cuûa caùc chaát trong quaù trình giaûm

- Coäng theâm cho heä soá cuûa axit baèng soá laàn goác axit ôû sau phaûn öùng.

0

Fe H NO Fe N O N O H O    

VD:

Ta coù :  Töø Fe  Fe(NO3)3 taêng 3 hoùa trò cuûa Fe . (     1 ñeå taêng baèng

giaûm)

giaûm )

Suy ra heä soá taïm thôøi laø :

H2O

Buø 3(NO3) cho veá traùi ta ñöôïc 6HNO3, suy ra heä soá cuûa nöôùc laø 3H2O

+ 3H2O

V III V IV

( )

3 3 3 2 2

Töø HNO3  NO2     giaûm 1 hoùa trò cuûa N. (      3 ñeå taêng baèng

1Fe  + 3HNO3  1Fe(NO3)3 +   3NO2  +

Fe  + 6HNO3         

Vuihoc24h.vn  - Kênh học tập Online Page 22

TEÂN THÖÔØNG GOÏI CUÛA MOÄT SOÁ CHAÁT VOÂCÔ

Dieâm tieâu: KNO3

Muoái aên: NaCl

Ñaù voâi: CaCO3

Voâi soáng: CaO

Voâi toâi: Ca(OH)2

Thaïch cao soáng: CaSO4.2H2O

Thaïch cao nung: 2CaSO4.H2O

Thaïch cao khan: CaSO4

Quaëng :  Heâmatic: Fe2O3

Quaëng Manheâtic: Fe3O4

Quaëng pyric: FeS2

Qaëng cupit : Cu2S

Dieâm sinh: S

Xuùt : NaOH

Potat: KOH

Thaïch anh: SiO2

OÂleâum: H2SO4.nSO3